Eenentwintig juni, de langste dag. Tijd voor een korte nachtstop Enkhuizen…Fortuna is ons gunstig gezind. In het havenkommetje bij het Zuiderzeemuseum gooien wij ons anker uit; vrijwel niemand was op dat idee gekomen. Gedurende een etmaal heerste er ongehoorde rust, tot een boot met een uitzinnige jaarclub kwam binnenlopen!
Leven en laten leven; het binnen- en buitenmuseum boden een heerlijke vluchthaven.
Ter gelegenheid van haar 75-jarig bestaan is een leuke tentoonstelling te zien van ’the making of’ het buitenmuseum. In 1948 werden eerdere ideeën serieus ter hand genomen. In navolgende jaren werden gelden gegenereerd en plannen gesmeed om de aanleg van het buitenmuseum te realiseren. Onder de bezielende leiding van Siebe Jan Bouma gingen architecten aan het werk. Met tal van historische gebouwen die de naoorlogse vooruitgang rond het IJsselmeer in de weg stonden werd een heel nieuw ‘zuiderzeedorp’ opgebouwd. Winkeltjes compleet met inventaris, vissershuisjes, fabriekjes, een wasserij, een smederij en onbewoonbaar verklaarde woninkjes begonnen naast de oude kern van Enkhuizen een tweede leven. Verwonderd wandelde ik hier al vaak door de gereconstrueerde verleden tijd. Dankzij deze expositie weet ik nu wat er bij de opbouw van dit ogenschijnlijk originele dorpje allemaal kwam kijken!
Vleeschhouwerij op transport, foto Zuiderzeemuseum en de Vleeschhouwerij zoals nu te zien is in het museum, foto Marina Marijnen
In het binnenmuseum zie je foto’s waarop de tijd even is stilgezet. Vervallen huisjes nog in situ, een bakkerswinkel die gaat sluiten en een smid bij wie het vuur voorgoed gedoofd dreigt te worden. Op enkele beelden is te zien hoe deze gebouwen van hun sokkel worden gelicht en op vrachtwagens en schepen naar hun nieuwe woonplaats worden getransporteerd. In het buitenmuseum herken ik het houten pand uit Purmerend; het onderkomen van de slagerij, compleet met hammen en zijden spek. In de fris betegelde ruimte staat heel toepasselijk voor deze hete zomerdag- een geëmailleerd bord met opschrift: Gedurende de zomermaanden zijn alle vleeschwaren in de ijskast voorradig.
Ook andere gebouwen herken ik van de transportfoto’s, zoals het kaaspakhuis uit Landsmeer en de banketbakker.
Kaaspakhuis Landsmeer, Foto, Zuiderzeemuseum, Enkhuizen. Kaaspakhuis Landsmeer op transport. Foto Zuiderzeemuseum
Slenterend steek je in het buitenmuseum passief heel wat -soms zelfs verrassende- kennis op. Bij een boerenhuisje lees ik: een eigen gasbel. Het tekstbord informeert dat er in het westen en noorden van ons land soms vlak onder de oppervlakte gas kon worden gewonnen. Via een brongasinstallatie in de achtertuin werd je gasfornuisje gevoed. Ideaal: zonder instortingsgevaar of angst voor muur scheuren denk ik. Wegens praktische en financiële bezwaren raakte deze wijze van gaswinning echter na WOII in onbruik.
Er is nog meer in onbruik geraakt. Dit lot trof ook de vervallen gereformeerde Wieringer kapel uit Den Oever. Ook hier bood het Zuiderzeemuseum uitkomst. Het intieme godshuis maakte niet alleen in profane zin een doorstart; enkele jaren geleden waren wij hier getuige van een kerkelijke huwelijksvoltrekking. Met een jawoord verankerd in deze mooie historie zit je gebeiteld!
Wieringer kapel, Den Oever. Foto Zuiderzeemuseum, Enkhuizen. Dia Wieringer kapel. Zuiderzeemuseum. Foto Marina Marijnen
Monopoly|
Hoe breng je zo’n historisch potje monopoly in kaart? Daar zijn heel wat uren achter de tekentafel aan vooraf gegaan. In de tentoonstelling zie je de ontwerptekeningen. In het buitenmuseum zie je wat er van die plannen terecht is gekomen. Een geweldige impressie van de inmiddels voltooid verleden tijd van ons land in de late 19e en vroege 20e eeuw. Gebouwen en huisjes met authentieke inrichting en figuranten in historische kleding, die graag iets over het leven in hun werkplaats of winkeltje vertellen. In een eenvoudig stulpje werd ik zelfs uitgenodigd om tijdens het middageten een vorkje mee te prikken! Tja, dat zijn leuke dingen voor de mensen, om met de woorden van cabaretier Paul van Vliet, die inmiddels ook geschiedenis is, te spreken.
Een brug te ver. Foto Zuiderzeemuseum Enkhuizen.
Tijdens het verwerven van historische panden en bouwkundige kunstwerken was er behalve lof ook kritiek. Die van Jorwerd, waar God later ook zou verdwijnen, wilden hun oude brug niet afstaan voor het nieuwe museum. Hoewel ze protesteerden hielp er geen lieve vader of moeder meer aan.
Gelukkig maar. In het Zuiderzeemuseum kunnen jong en oud genieten van living history.
Een plek waar de bezoekers het zeezout op hun tong proeven, de vis ruiken, de wind en zon op hun huid voelen, getimmer horen en verblind worden door de kleurenpracht van de klederdracht. Een totaalbeleving aldus de website van het museum.
En inderdaad; jonkies zullen met ongeloof kijken naar de manier waarop hun overgrootmoeders de was deden, terwijl hun oma’s een Aha Erlebnis ervaren bij het zien van een pak Radion zeeppoeder en een zakje Reckitblauw, waarmee zij de witte was nog witter kregen!
De toegangspoort en de bruggen van het museale Zuiderzeedorp zijn vrolijk versierd en er zijn tal van feestelijke evenementen.
Versierde toegangspoort Zuiderzeemuseum 75 jaar. Foto Marina Marijnen
De tentoonstelling 75 jaar Zuiderzeemuseum is tot en met 24 september in het Binnenmuseum te zien.
